W bieżącym roku (2020) mija już 158 lat od chwili założenia mikołowskiej Papierni, której zabudowania przy ulicy Rybnickiej zostały niedawno ostatecznie wyburzone [GPS].
Wiedzę o historii tego zakładu, jednego z najstarszych i najbardziej zasłużonych na terenie miasta, większość mikołowian czerpie dziś z monografii Konstantego Prusa, względnie z któregoś z nowszych opracowań monograficznych.
Tylko nieliczni wiedzą natomiast, że w roku 1937, przy okazji obchodów 75-lecia zakładu, wydana została 31-stronicowa broszura, nie tylko opisująca historię oraz ówczesny stan zakładu, lecz zawierająca również bezcenne fotografie Papierni i jej kolejnych właścicieli. Dziś to bardzo rzadka pozycja o statusie „białego kruka”.
Jednak pojedyncze wzmianki o mikołowskiej Fabryce Papieru znaleźć można również w lokalnej prasie z czasów PRL i bywają to wzmianki doprawdy godne odnotowania.
I tak, na przykład, w roku 1972, w ramach przygotowań do hucznych obchodów 750-lecia miasta, Tygodnik Lokalny „Echo” zamieścił krótki artykuł poświęcony mikołowskiej Papierni, w którym w nader osobliwy sposób upamiętniono zarówno zbliżającą się wówczas 110. rocznicę powstania zakładu, jak i osobę jego założyciela – Karola Gustawa Dittricha:
„Przeobrażenia i perspektywy Zakładu Papieru w Mikołowie.
Kiedy w budynku rodowitego mieszkańca Mikołowa Karola Bojdoła pewien sprytny obcy kapitalista 110 lat temu założył fabrykę papieru, produkowano go w ilości… 300 kg tygodniowo. W następnym roku odnotowano już znaczny postęp. Ustawiono „machinę”, kocioł parowy o mocy „aż” 12 koni mechanicznych i z zakładu wychodziło już 800 kg na dobę słomowego papieru i tektury […]
16 VII 1945 – następuje przełomowy moment – uruchomienie [powojennej] produkcji mikołowskiego Zakładu Papieru. I odtąd wszystko potoczyło się jak lawina. Nie tylko odbudowa, ale stała modernizacja, instalowanie nowych maszyn i urządzeń, wzrost produkcji. Pozwoliliśmy sobie na krótki rys historyczny, ale przecież tak, lub podobnie, działo się niemal we wszystkich zakładach pracy całej Polski. Dopiero gdy nasza ojczyzna stała się ludową [i] gdy przemysł stał się wspólnym dobrem, stworzone zostały warunki jego dynamicznego rozwoju i awansu. Wystarczy powiedzieć: produkcja mikołowskiego Zakładu Papieru wzrosła w stosunku do największego okresu prosperity w czasach przedwojennych – aż 2-krotnie! Jest to zasługą nie tylko nowych maszyn i urządzeń, ale – przede wszystkim – 260-osobowej załogi, wśród której znajdziemy wielu znakomitych fachowców […]”.
Karol Gustaw Dittrich, który założył w Mikołowie pierwszą fabrykę papieru. Źródło: C.H. Dittrich Papiernia…, Mikołów 1937.
Nie siląc się zbytnio na złośliwość, ośmielę się tylko zwrócić uwagę, że w roku 1937 w Papierni zatrudnionych było 140 pracowników, czyli „aż” dwukrotny wzrost produkcji po 1945 roku osiągnięto przy „tylko” dwukrotnym wzroście zatrudnienia. Jest to zaiste wynik godny dynamicznie rozwijającej się gospodarki socjalistycznej…
A swoją drogą, rodzina Dittrichów wyraźnie nie ma szczęścia do Mikołowa, i nie dotyczy to tylko zamierzchłych, mrocznych czasów Polski Ludowej.
Na tutejszym cmentarzu ewangelickim zachowały się do dziś groby Hermanna Dittricha (1856-1910) i Kurta Dittricha (1883-1918), następców założyciela Papierni. Jednak kilka lat temu grób Dittrichów został zdewastowany: ukradziono wówczas mosiężny (brązowy?) medalion z podobizną jednego z Dittrichów z większego nagrobka oraz podobną tabliczkę z facsimile podpisu z nagrobka sąsiedniego, mniejszego.
Cóż, tylko czasy się zmieniają, nie ludzie…
Książki poświęcone w całości mikołowskiej Papierni w zbiorach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej
Źródła drukowane: [SZD0005]
• C.H. Dittrich Papiernia Mikołów Spółka Jawna. 2 październik 1862 – 2 październik 1937 – 75 lat, Mikołów 1937.
• Mikołów w XX wieku, B. Bromboszcz, R. Szendzielarz, Mikołów 2002, s. 174-175.
• Mikołów. Zarys rozwoju miasta, J. Kantyka, A. Targ, Katowice 1972, s. 37, 146-148.
• Pewien sprytny obcy kapitalista…, A.A. Jojko [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 08/2007 (197), VIII 2007, s. 15.
• Przeobrażenia i perspektywy Zakładu Papieru w Mikołowie [w:] „Echo” nr 21/825 z dnia 26.05.1972.
• Szkice z dziejów parafii ewangelickiej w Mikołowie, A.A. Jojko, Mikołów 2003.
• Z dziejów Fabryki Papieru w Mikołowie 1862-2012, R. Szendzielarz, Mikołów 2012.
• Z mikołowskich archiwów. Ozdobne rachunki, A.A. Jojko [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 07/2004 (160), VII 2004, s. 32-33.
• Z przeszłości Mikołowa i jego okolicy, K. Prus, Katowice-Mikołów 1932, s. 194.
