Z Kamionką, a właściwie z jej nazwą, wiąże się pewien problem natury lingwistycznej, nie zawsze uświadamiany sobie – nawet przez samych mieszkańców dzielnicy.
W odniesieniu do miejscowej ludności używa się najczęściej określeń opisowych, w rodzaju „mieszkaniec (mieszkańcy) Kamionki”. Praktyka ta jest szczególnie zauważalna w języku oficjalnym, na przykład w doniesieniach prasowych czy też w publikacjach książkowych. Gdyby jednak wyrażenia te zastąpić nazwą jednowyrazową, jakiego rzeczownika powinno się wówczas użyć?
W przypadku kilku innych części miasta sprawa wydaje się dosyć oczywista: mieszkańcy Mikołowa to mikołowianie (mikołowianki), mieszkańcy Bujakowa to bujakowianie (bujakowianki), zaś mieszkańcy Mokrego to mokrzanie (mokrzanki).
Cóż jednak zrobić z mieszkańcami Kamionki?
Jak dotąd, autorowi tych słów zdarzyło się napotkać następujące wyrazy używane w mowie potocznej na określenie ludzi zamieszkujących na Kamionce:
- kamionkowianie (kamionkowianin),
- kamionkowiczanie (kamionkowiczanin),
- kamionkowicze (kamionkowicz),
- kamionkowiacy (kamionkowiak),
- kamionczanie (kamionczanin),
a także gwarowe:
- kamionczoki (kamionczok),
- kamionczorze (kamionczorz).
Aby więc rozstrzygnąć tę kwestię w sposób ostateczny, postanowiłem zwrócić się o opinię do jednego z największych obecnie językoznawczych autorytetów w Polsce, prof. Jana Miodka.
W wyczerpującej odpowiedzi listownej z dnia 10 lutego 2005 roku, opublikowanej również w formie artykułu w kwietniowym numerze miesięcznika „Śląsk” (nr 4/2005, s. 79), profesor Miodek napisał na ten temat m.in.:
„Gdy mnie więc pyta Pan Adrian A. Jojko z Mikołowa, przygotowujący materiały do monografii historycznej Kamionki (obecnie dzielnicy Mikołowa), który wariant wybrać spośród mozaiki nazw mieszkańców: kamionkowianin, kamionczanin, kamionkowiczanin, kamionkowicz, kamionkowiak, odpowiadam następująco: Strukturalnie nie do zaakceptowania są kamionkowiczanin i kamionkowicz. Kamionkowiak i w liczbie mnogiej kamionkowiacy to brzmienia poprawne, ale potoczne, takie jak chorzowiak – chorzowiacy czy bytomiak – bytomiacy.
Dwa warianty mają stylistyczny status form oficjalnych: kamionkowianin oraz kamioncza-nin. Ten ostatni absolutnie odpowiada postaciom typu rybniczanin, prudniczanin, porąbczanin – utworzonym od Rybnika, Prudnika i Porąbki (z konieczną wymianą k na cz).
Kamionkowianin i w liczbie mnogiej kamionkowianie natomiast przylegają morfologicznie do brzmień tychowianin, tychowianie: dzięki spójce –ow– nie dochodzi w tych formach do jakichkolwiek wymian głoskowych. Z punktu widzenia współczesnej motywacji słowo-twórczej są więc one najracjonalniejsze i najbardziej komunikatywne. Dlatego za nimi się opowiadam!”
A już na marginesie: przymiotnik utworzony od nazwy „Kamionka” może przybrać tylko jedną postać: „kamionkowski, kamionkowscy” (tzn. pochodzący z Kamionki, związany z Kamionką etc.), nigdy zaś „kamionkowy, kamionkowi”, co tłumaczy się przecież jako „wykonany z kamionki”.
Nie dla wszystkich jest to oczywiste; aby się o tym przekonać, wystarczy przejrzeć nieco uważniej co poniektóre publikacje.
Źródła drukowane: [SZD0072]
• Kamionka. Monografia historyczna, A.A. Jojko, Mikołów 2006, s. 109.
• Śląska ojczyzna polszczyzna: O mieszkańcach Kamionki i Tychów, J. Miodek [w:] „Śląsk” nr 4/2005 (114), IV 2005 roku, s. 79.
