[2010],  [2020],  Mikołów,  Okolice,  Powiat

Protokoły Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie 1932-1939

Pomimo stosunkowo krótkiego okresu swej działalności, Koło Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie miało ogromny wpływ na rozwój życia społecznego w mieście. Skupiało ono w swych szeregach czołowe postaci ówczesnego Mikołowa, dlatego też zakres działalności tej organizacji wykraczał daleko poza kwestie stricte harcerskie czy wychowawcze.

Zachowanie się do naszych czasów kompletu oryginalnych protokołów mikołowskiego KPH z lat 1932-1939 daje nam unikalną szansę wglądu w społeczno-kulturalne życie Mikołowa i jego mieszkańców w ostatnich latach międzywojnia. Szansę tym cenniejszą, że jako dokumenty przeznaczone w zasadzie do użytku wewnętrznego (a zatem nieobjęte redakcyjną cenzurą), protokoły te odsłaniają liczne „smaczki”, których w szacownych księgach czy opracowaniach odnaleźć nie sposób.

Początki harcerstwa na Górnym Śląsku

Korzenie ruchu skautowego na Górnym Śląsku sięgają początków XX stulecia: już w latach 1912-1913 powstały pierwsze drużyny w Piekarach i Szarleju, a istnieją także przekazy o podobnych drużynach w Królewskiej Hucie (obecny Chorzów), Zabrzu, Pawłowie i Mikołowie. Jednak działalność wszystkich tych najwcześniejszych grup przerwana została wybuchem I wojny światowej.

Obecnie za moment formalnego ustanowienia górnośląskiego harcerstwa większość autorów uznaje rok 1920: założono wtedy szereg nowych, w wielu przypadkach do dziś istniejących drużyn harcerskich. W tym też roku – w dniu 23 października – śląskie harcerstwo przyjęło nazwę „Związek Harcerstwa Polskiego na Górnym Śląsku”, zaś 28 listopada 1920 roku odbył się w Bytomiu pierwszy zlot śląskiego harcerstwa; w zlocie tym uczestniczyło 568 harcerek i 496 harcerzy z wciąż jeszcze pruskiego Śląska, a także 30 gości z Polski.

Nazwa „Związek Harcerstwa Polskiego na Górnym Śląsku” miała podkreślać narodowy charakter tej organizacji, choć z uwagi na brak ostatecznych decyzji w kwestii przynależności państwowej Obszaru Plebiscytowego, ZHP na Górnym Śląsku nie mógł jeszcze wejść w skład struktur Związku Harcerstwa Polskiego. Już wtedy jednak obie te organizacje blisko ze sobą współpracowały.

Początki harcerstwa w Mikołowie

Jak już wspomniano, pierwsza drużyna harcerska (a właściwie skautowa) powstała w Mikołowie jeszcze przed I wojną światową, w 1912 roku. Działała ona przy miejscowym Związku Młodzieży Katolickiej, zaś jej opiekunem i „drużynowym” był ówczesny mikołowski wikariusz, ksiądz Emanuel Sowa (1886-1947). W latach wojny, z uwagi na powołanie wielu jej członków do służby wojskowej, drużyna zawiesiła swoją działalność.

Po roku 1918 działalność drużyny nie została już wznowiona. Ze względu na konspiracyjny charakter tej pierwszej mikołowskiej drużyny, nasza wiedza o jej działalności jest szczątkowa.

Dlatego też za początek mikołowskiego harcerstwa uznaje się oficjalnie rok 1923, kiedy to z inicjatywy Alojzego Drzewieckiego założona została I Męska Drużyna Harcerska im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Mikołowie. Od tego momentu liczba drużyn stopniowo wzrastała:

Drużyny męskie:

  • I Drużyna im. księcia Józefa Poniatowskiego w Mikołowie (zał. 1923).
  • II Drużyna im. Tadeusza Kościuszki przy Gimnazjum Męskim w Mikołowie (zał. 1925).
  • III Drużyna im. Karola Miarki w Mikołowie (zał. 1926).
  • IV Drużyna im. Henryka Dąbrowskiego przy „Rodzinie Kolejowej” w Mikołowie (zał. po 1930).

Drużyny żeńskie:

  • Drużyna im. Królowej Jadwigi przy Gimnazjum Żeńskim w Mikołowie (istniała 1924-1927).
  • I Drużyna im. Marii Curie-Skłodowskiej przy Gimnazjum Żeńskim w Mikołowie (zał. 1927).
  • II Drużyna im. Królowej Jadwigi przy Szkole Powszechnej w Mikołowie (zał. 1930).

Początkowo drużyny mikołowskie należały do różnych hufców, głównie do Hufca Pszczyńskiego. Jednak intensywny rozwój ruchu harcerskiego zarówno w samym mieście, jak i w pobliskich wioskach sprawił, że koniecznym stało się powołanie własnych struktur.

Hufiec męski w Mikołowie założono w 1928 roku. W roku 1933 liczył on 9 drużyn: z Mikołowa (3), Łazisk Górnych, Łazisk Średnich, Orzesza, Piotrowic, Wyr oraz Zarzecza; do roku 1932 należała do niego także drużyna w Wilkowyjach (przyłączona później do hufca w Tychach).

Komenda Hufca Harcerzy w Mikołowie. Siedzą od lewej: Tadeusz Krawczyk, Stanisław Wippel, Stanisław Bojdoł. Stoją od lewej: Emil Jędrzejczyk, Józef Czerniak, Stanisław Bober, 1933 rok. Ze zbiorów Anny Oleś.

Hufiec żeński powstał dwa lata później, a w roku 1933 obejmował on 10 drużyn z Mikołowa, Kostuchny, Łazisk Dolnych, Łazisk Górnych, Łazisk Średnich, Orzesza, Piotrowic, Tychów, Wyr i Wylkowyj.

Koła Przyjaciół Harcerstwa na Górnym Śląsku

W początkowym okresie swego istnienia górnośląskie harcerstwo borykało się z wieloma problemami, tak organizacyjnymi, jak i finansowymi. Rozwiązaniem okazały się lokalne Koła Przyjaciół Harcerstwa.

W książce Z dziejów harcerstwa śląskiego pod redakcją Wojciecha Janoty czytamy m.in.:

„Marzeniem wszystkich drużyn było wówczas posiadanie sprzętu kuchennego (kociołki do gotowania), pionierskiego i obozowego. Jednak sprawy finansowe przedstawiały się nader mizernie. Harcerze co prawda opłacali składki w wysokości do 25 groszy, jednak niektórzy płacili po 5, 10 lub 20 groszy – zależało to od warunków finansowych rodzin. Byli również tacy, którzy w ogóle składek nie płacili, bo ich ojcowie byli bez pracy.

Ze składek opłacanych przez harcerzy odprowadzano corocznie pogłówne do Komendy Chorągwi w wysokości po 1 zł od każdego członka drużyny. Zakupienie nawet dziesięcio-litrowego kociołka stawało się wielkim problemem, a jeżeli do tego doszło, było to jakby dodatkowym dniem świątecznym w drużynie. Nieliczne drużyny posiadały wówczas Koła Przyjaciół Harcerzy, które wspierały je materialnie […]

Z biegiem czasu powstały dalsze Koła Przyjaciół Harcerstwa, które stwarzały lepsze warunki materialne drużynom harcerskim. Środki materialne zdobywane przez KPH przeznaczano na organizację obozów i kolonii letnich drużyn oraz na zakup namiotów i innego sprzętu obozowego”.

Pierwsze Koła Przyjaciół Harcerstwa w polskiej części Górnego Śląska powstały w latach 1924-1926, a w kolejnych latach tempo ich powstawania uległo wyraźnemu przyspieszeniu.

Do roku 1930 lokalne koła powstały m.in. w Bielsku, Bielszowicach, Brynowie, Brzezinach, Chebziu, Chropaczowie, Dąbrówce Małej, Dąbrówce Wielkiej, Dziedzicach, Hajdukach Wielkich, Katowicach, Knurowie, Kochłowicach, Królewskiej Hucie, Ligocie, Lipinach, Lublińcu, Łagiewnikach, Michałkowicach, Mikołowie, Niedobczycach, Niwce, Nowym Bytomiu, Pawłowie, Pszczynie, Rybniku, Rydułtowach, Sie-mianowicach, Suchej Górze, Świętochłowicach, Tarnowskich Górach, Tychach, Wełnowcu i Załężu.

Pierwsze próby powołania KPH w Mikołowie

W tamtym okresie, jeszcze przed rokiem 1930, w Mikołowie powstały kolejno aż dwa takie koła, jednak obie te inicjatywy zakończyły się ostatecznie niepowodzeniem. W jubileuszowej jednodniówce, wydanej w 1933 roku z okazji 10-lecia harcerstwa w Mikołowie, zamieszczono zaskakująco lakoniczną wzmiankę na ten temat:

„Koło Przyjaciół Harcerstwa założono w Mikołowie przed kilku laty, jednak Koło to z powodu nieczynności poszło w zapomnienie, tak że okazała się konieczność ponownego jego założenia”.

Jako pierwsze powstało w Mikołowie Koło Przyjaciół Harcerzy, skupiające swoją uwagę na sprawach harcerstwa męskiego. Założono je już w 1924 roku, na co wskazują m.in. wzmianki w sprawozdaniu z walnego zebrania KPH, jakie odbyło się w dniu 7 kwietnia 1925 roku w mikołowskim ratuszu, w sali posiedzeń Rady Miejskiej.

Sprawozdanie to opublikowane zostało na łamach kwietniowej „Gazety Mikołowskiej”.1 Wynika z niego, że pierwszym prezesem Koła został ówczesny burmistrz Mikołowa, Jan Koj, który jednak z uwagi na nadmiar obowiązków ustąpił w 1925 roku i został zastąpiony na tym stanowisku przez księdza Gustawa Brodę, późniejszego proboszcza parafii ewangelickiej w Mikołowie w latach 1937-1939. Ustępujący prezes otrzymał tytuł protektora KPH i mikołowskiego Harcerstwa. W zarządzie Koła zasiadali również Alojzy Leon Nocoń (jako kasjer), stomatolog dr Zygmunt Włoczewski i nauczyciel Emanuel Szatka.

Podczas zebrania wspomniano, między innymi, że jedną z przeszkód w jeszcze szybszym rozwoju ruchu harcerskiego w mieście był wprowadzony we wrześniu 1924 roku podział mikołowskiego Harcerstwa na część gimnazjalną i miejską. Choć podział ten miał spowodować pewne osłabienie życia harcerskiego, ostatecznie postanowiono zachować go bez zmian w trosce o dobro młodzieży gimnazjalnej, która – jak wyjaśnił w swoim przemówieniu Tadeusz Berner – przede wszystkim powina skupiać się na postępach w nauce. W 1925 roku Koło zrzeszało 23 członków, o kilku mniej niż w roku poprzednim.

Ze wzmianek publikowanych w kolejnych latach na łamach lokalnej prasy można wywnioskować, że funkcję prezesa Koła Przyjaciół Harcerstwa pełnili kolejno:

  • Jan Koj (1924-1925),
  • Ks. Gustaw Broda (1925-1926),
  • Dr Zygmunt Włoczewski (1926-1928).

Wydaje się, że pomimo wielu zachęt za strony kolejnych prezesów, Koło Przyjaciół Harcerzy od samego początku borykało się z małym zaangażowaniem ze strony większości członków. Już w marcu 1925 roku na łamach „Gazety Mikołowskiej” odnajdujemy taką oto notatkę:

„Mikołów. Koło Przyjaciół Harcerzy istnieje w Mikołowie i do niego należy kilkudziesięciu obywateli. We czwartek 26. marca miało się odbyć na sali posiedzeń Rady miejskiej w Ratuszu posiedzenie tego Koła, aby nad ważnemi sprawami Harcerstwa miejscowego radzić i odpowiednie powziąć uchwały. Ale niestety przybyło tylko kilku Przyjaciół Harcerzy, i wobec tego prawidłowe posiedzenie nie mogło się odbyć; mimo to wśród obecnych wywiązała się dosyć ożywiona dyskusja nieoficjalna, z której wynikało wielkie zainteresowanie się ideałami Harcerstwa i stanowcza wola popierania Harcerstwa. Postanowiono zwołać ponownie posiedzenie Koła Przyjaciół Harcerzy, i to na wtorek 7. kwietnia o godz. 7 ½ wieczorem na tę samą salę w Ratuszu”.

Z kolei w sprawozdaniu z walnego zebrania Koła w 1927 roku zapisano m.in.:

„Stan kasy na ogół się bardzo źle przedstawia, ponieważ członkowie zalegają przeszło poł roku ze składkami. Prosimy członków Koła Przyjaciół o wpłacenie zalegających składek z początkiem nowego roku”.

Co więcej, w roku 1927 doszło do poważnych napięć pomiędzy Kołem Przyjaciół Harcerzy a miejscową Szkołą Ludową i jej kierownikiem Piotrem Magasem. Konflikt ten, zapoczątkowany przez niewinną z pozoru notatkę w „Gazecie Mikołowskiej” poświęconą zorganizowanej w lutym tegoż roku zabawie harcerskiej, wywołał ostre polemiki ze strony grona nauczycielskiego oraz kierownika Szkoły Ludowej w Mikołowie, opublikowane w kolejnym numerze „Gazety Mikołowskiej”.

Problemy te nie przekładały się jednak na sytuację samego ruchu harcerskiego w Mikołowie, gdyż ten rozwijał się prężnie i rósł w siłę z roku na rok.

Na dzień 27 maja 1928 roku przewidziano doroczne zebranie Koła Przyjaciół Harcerzy, które miało się odbyć o godzinie 20.00 w budynku mikołowskiego gimnazjum (przy ulicy Karola Miarki; budynek ten spłonął w 1945 roku). Najwyraźniej jednak nie doszło ono do skutku, gdyż w kolejnym numerze „Gazety Mikołowskiej” ukazało się ogłoszenie następującej treści:

„Walne Zebranie Koła Przyjacioł Harcerzy w Mikołowie. We wtorek dnia 5. czerwca odbę-dzie się w gimnazjum na pierwszem piętrze klasa V. walne zebranie Koła Przyjaciół Harcerzy o godz. 7.30 wieczorem.

W razie niestawienia się odpowiedniej ilości członków odbędzie się pół godziny później zebranie walne bez względu na ilość obecnych. Zarząd”.

Nie wiadomo, czy zebranie to rzeczywiście się odbyło, gdyż w lokalnej prasie nie opublikowano żadnej notatki na ten temat. W każdym razie wydaje się, że był to już ostatni akord w historii Koła: od tego momentu nie napotykamy już żadnych śladów jego działalności.

Niespełna rok później, dnia 6 stycznia 1929 roku, w Mikołowie założone zostało kolejne Koło Przyjaciół Harcerstwa, tym razem przy miejscowym gimnazjum żeńskim. Notatkę na ten temat odnajdujemy na łamach „Polski Zachodniej”:

„Założenie koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie. Dnia 6. bm. przed południem odbył się wiec rady rodzicielskiej przy gimnazjum żeńskiem w Mikołowie. Z Inicjatywy o. Ringlerównej, dyrektorki gimnazjum, na powyższym wiecu został wygłoszony odczyt o „Harcerstwie”. Celem założenia Koła Przyjaciół Harcerstwa przy drużynie żeńskiej, która prowadzi tamt. nauczycielka p. Grzbielowa. Odczyt wygłosiła p. Wanda Jordanówna. Na członków koła wpisali się wszyscy obecni i uchwalono, że funkcję tymczasowego Zarządu K. P H. będzie spełniał Wydział wykonawczy Rady rodzicielskiej z p. Karkoszką na czele, a dalsze wpisy członków przyjmować będzie p. dyr. Ringlerówna, która jest zarazem Opiekunką tamtejszej drużyny”.

Koło to działało prawdopodobnie około półtora roku, po czym podzieliło ono los swego poprzednika. Ostatnią wzmiankę o jego działalności odnajdujemy w „Gazecie Mikołowskiej” z marca 1930 roku:

„Zabawa harcerska. Towarzystwo przyjaciół harcerzy miejskiego gimnazjum żeńskiego w Mikołowie urządza w niedzielę, dnia 2 marca b. r. w sali hotelu Polskiego, zabawę”.

Koło Przyjaciół Harcerstwa 1932-1939

W dniu 11 grudnia 1932 roku w auli Gimnazjum Państwowego w Mikołowie (obecne I LO) odbyło się zebranie założycielskie, na którym powołano do życia kolejne Koło Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie oraz wyłoniono jego pierwszy Zarząd. Stało się to przy okazji wizytowania hufców mikołowskich przez Kapelana Chorągwi Śląskiej ZHP, księdza infułata doktora Karola Milika (1892-1976).

Nowo powołane Koło objęło swoją opieką wszystkie drużyny harcerskie, które wchodziły w skład Hufca Mikołowskiego, zarówno z samego miasta, jak i z kilku okolicznych wiosek.

Tym razem inicjatywa ta – już trzecia z kolei – okazała się znacznie bardziej udana, bowiem przez kolejnych siedem lat mikołowskie KPH prowadziło bardzo aktywną działalność, którą przerwał dopiero wybuch II wojny światowej. Po zakończeniu wojny nie zostało już ono reaktywowane.

Koło Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie zrzeszało w swych szeregach niemal całą mikołowską elitę, i to zarówno w sensie intelektualnym, jak i społecznym oraz gospodarczym.

Działali w nim wspólnie nauczyciele, notariusze, lekarze, policjanci, urzędnicy miejscy i państwowi (z burmistrzem na czele), duchowni (m.in. mikołowski proboszcz, ks. Aleksander Skowroński), działacze harcerscy, prywatni przedsiębiorcy etc. Dlatego też faktyczna waga Koła wykraczała daleko poza ramy wąsko pojmowanej działalności statutowej, stanowiło ono bowiem platformę komunikacji pomiędzy wszystkimi – albo niemal wszystkimi – którzy mieli wpływ na życie i rozwój ówczesnego Mikołowa oraz zamieszkującej go społeczności.

Warto przy tym zauważyć, że wśród najaktywniejszych członków tego nowo powołanego KPH znalazło się wielu działaczy zaangażowanych w powstanie i działalność jego poprzedników z lat 1924-1930.

Funkcję prezesa Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie pełnili kolejno:

  • Mec. Kazimierz Krok (1932-1934),
  • Ks. Karol Kałuża (1934-1935),
  • Dr Emanuel Hałacz (1935-1936),
  • Prof. Marian Panczakiewicz (1936-1939).
Zarząd Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie w 1933 roku. Siedzą od lewej: 1. ks. profesor Karol Kałuża, kapelan hufców, 2. Irena Busiowa, członek Zarządu, opiekunka hufca harcerek, 3. Kazimierz Krok, adwokat i notariusz, prezes Koła, 4. Jan Koj, burmistrz oraz poseł, członek zarządu Koła, 5. Wanda Wróblewska, żona inspektora Koła, 6. Zofia Soczyńska, nauczycielka, członek Komisji rewizyjnej Koła, 7. Wojciech Wróblewski inspektor szkolny, opiekun hufca harcerzy. Stoją w pierwszym rzędzie, od lewej: 8. Felicja Kasprzakówna, nauczycielka, opiekunka drużyny harcerskiej, 9. Wawrzyniec Dyrka, profesor gimnazjalny, opiekun drużyny harcerskiej, 10. Karol Greczy, kierownik szkoły, opiekun drużyny harcerskiej, 11. Zygmunt Wroński, kierownik szkoły, skarbnik Koła, 12. Mikołaj Sianos, kierownik szkoły, członek zarządu Koła, 13. Irena Kuśnierzewska, nauczyciel, hufcowa harcerek. Stoją w drugim rzędzie (u góry): 14. dr Tadeusz Krawczyk, nauczyciel, opiekun drużyny, 15. dh Stanisław Wippel, nauczyciel, hufcowy harcerzy, 16. Karol Włosok, komisarz posterunku policji, przewodniczący komisji rewizyjnej, 17. Jan Brachacki, starszy technik pocztowy, sekretarz Koła.

W sprawozdaniu Zarządu Oddziału Śląskiego ZHP za rok 1931/32 w charakterze prezesa Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie wymieniony został Wojciech Wróblewski, który pełnił funkcję mikołowskiego inspektora szkolnego oraz opiekuna hufca męskiego, jednak zapisy w oryginalnych protokołach wersji tej nie potwierdzają: inspektor Wróblewski był członkiem Zarządu Koła, ale nie jego prezesem.

.

Jedyną znaną dzisiaj publikacją wydaną staraniem Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie jest jednodniówka, wydana w czerwcu 1933 roku przy okazji zlotu harcerskiego, zorganizowanego tutaj w ramach obchodów dziesięciolecia mikołowskiego harcerstwa.

Broszurka ta obejmuje ogółem 16 stron w formacie A5 i zawiera m.in. ogólny program 3-dniowego zlotu, który odbył się w dniach od 3 do 5 czerwcu 1933 roku, jak również krótkie sprawozdania z dotychczasowej działalności Zarządu Koła Przyjaciół Harcerstwa, Hufca Męskiego oraz Hufca Żeńskiego.

Pozycja dostępna jest w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej (link obok).

Protokoły KPH z lat 1932-1939

Poza wspomnianą jednodniówką i krótkimi wzmiankami w prasie, właściwie jedynym znanym obecnie źródłem wiedzy o działalności Koła jest oryginalny protokólarz z lat 1932-1939, zachowany w archiwum nieżyjącego już druha Stanisława Bojdoła, a udostępniony przez jego syna, Andrzeja Bojdoła.

Źródło to nie było nigdy dotąd publikowane. Jest to duży zeszyt akademicki o wymiarach 220 x 338 mm, liniowany (30 linii na stronie ułożonych co 10 mm, marginesy u góry i u dołu) oraz oprawiony w twardą okładkę z wypukłym grzbietem. Obejmuje on obecnie 298 kartek (= 596 stron) o wymiarach 202 x 335 mm. Spośród nich jedynie 123 strony zostały zapisane (s. 3-125), reszta pozostała pusta.

Na okładce umieszczono napis: „Protokoły KPH Mikołów”; podobny tytuł zamierzano zapewne wpisać na początku protokólarza, ostatecznie jednak dwie pierwsze strony brulionu pozostały niezapisane.

Protokoły są datowane, lecz nieponumerowane. Spisano je w języku polskim, pismem odręcznym (kilka charakterów pisma), za pomocą czarnego lub też niebieskiego atramentu. Pod każdym z protokołów umieszczono odręczne podpisy prezesa Koła (ewentualnie zastępującej go osoby) i sekretarza. Wyjątek stanowią dwa pierwsze protokoły, podpisane jedynie przez protokolantkę.

Ogółem w zeszycie znajduje się 59 różnych wpisów, w tym: 1 notatka, 1 tekst korespondencji oraz 57 protokołów. Te ostatnie podzielić można na 6 typów:

  • protokół z zebrania organizacyjnego (założycielskiego) – 1,
  • protokoły z walnych zebrań członków KPH – 6,
  • protokoły z zebrań plenarnych członków KPH – 5,
  • protokoły z zebrań Zarządu KPH – 39,
  • protokoły z zebrań specjalnych Zarządu – 2,
  • protokoły z zebrań Zarządu łącznie z inną organizacją – 4.

.

.

.

Po lewej: Oryginał protokołów KPH w zbiorach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej (link obok).

Po prawej: Opracowanie z 2010 roku w zbiorach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej (link obok).


Przeważająca część zaprezentowanego powyżej tekstu powstała i została opublikowana w 2010 roku. Natomiast rozdział zatytułowany: Pierwsze próby powołania KPH w Mikołowie powstał w 2020 roku i zawiera on ustalenia będące owocem późniejszych badań źródłowych.


Przypisy:

1) Tekst notatki z „GM” nr 7/1925: „Walne zebranie Koła Przyjaciół Harcerzy odbyło się we wtorek 7. kwietnia wieczorem na Sali posiedzeń Rady miejskiej w Ratuszu. Ze sprawozdania prezesa Koła, p. burmistrza Koja, wynikało, że Koło przyczyniło się wielce w roku ubiegłym do umożliwienia naszym harcerzom celowej i wydatnej pracy. Od września 1924 całe Harcerstwo mikołowskie rozdzielono na część gimnazjalną i część miejską; obecnie liczy część Harcerstwa gimnazjalnego 28 członków, a miejskiego 16 członków. Rozdział ten spowodował pewne osłabienie życia harcerskiego w naszem mieście. Kasjer Koła p. Nocoń podał do wiadomości, że obecnie Koło posiada 23 członków; kilku bowiem członków w roku zeszłym odpadło. Dochodów miało Koło ze składek członków ogółem 139,50 zł w roku zeszłym, rozchodów zaś 113,87 zł; obecnie po wpływie nowych składek jest w kasie 65,63 zł. Pan burmistrz Koj wyraził szczere podziękowanie obywatelstwu Mikołowa, które hojnie zaopatrzyło naszych harcerzy w czasie obozowania na Wymyślance od dnia 3. maja przez 4 dni. Pan prof. Berner podał do wiadomości, że rozdział Harcerstwa na gimnazjalne i miejskie dokonano ze względu na nauki uczniów gimnazjalnych, których uczniowie przedewszystkiem pilnować muszą. Z późniejszej dyskusji wynikło, że wśród gimnazjastów ochota do harcerki jest wielka, ale że uczniów, którzy nie okazują dobrych postępów w nauce, nie dopuszcza się do Harcerstwa. Wobec tak racjonalnych powodów uchwalono utrzymać rozdział Harcerstwa nadal, tylko że raz w miesiącu rozdział ten znika i wszyscy harcerze zbierają się na wspólne ćwiczenia i narady, a poza tem podczas uroczystości publicznych wszyscy nasi harcerze występują wspólnie. Dyskusja nad różnemi sprawami naszego Harcerstwa była bardzo żywa i zabierali w niej głos pp. profesorowie ks. Broda, Żyła, Berner, Mizia, p. burmistrz Koj, p. Nocoń i inni. Nowy zarząd Koła ustalono taki: prezes ks. prof. Broda (gdyż p. burmistrz, wskutek obarczenia licznemi innemi zajęciami, nie mógł prezesostwa nadal zatrzymać; obrano go zatem protektorem Koła i Harcerstwa); pp. Nocoń i dr. Włoczewski pozostają nadal w zarządzie; nowo przybrano do zarządu p. nauczyciela Szatkę. — Poza tem wszystkiem załatwiono jeszcze szereg innych spraw, ważnych dla Harcerstwa, ale mniej interesujących dla szerszego ogółu. — Byłoby bardzo pożądanem, aby jak najwięcej obywateli naszych przystąpiło do Koła Przyjaciół Harcerstwa (składka 1 zł miesięcznie) i popierało szlachetne dążenia i usiłowania naszych harcerzy. Zgłosić się można u kogobądź z wymienionych wyżej panów”.


Źródła drukowane: [SZD0080]

• Harcerstwo śląskie 1920-1930. Wydawnictwo zbiorowe, Katowice 1931. [X]

• Jednodniówka wydana z okazji 10-lecia ZHP w Mikołowie, Mikołów 1933.

• Katowiccy harcerze. Z dziejów harcerstwa śląskiego w latach 1918-1945, K. Morawski, Warszawa 1974. [X]

• Koło Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie 1932-1939, A.A. Jojko, Mikołów 2010, s. 9-14.

• Mikołów z perspektywy 150 lat, R. Szendzielarz, B. Bromboszcz, Mikołów 2009, s. 181-187, 207-216.

• Z bliska i dalsza [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 5/1925 z dnia 28.03.1925 roku, s. 5.

• Z bliska i dalsza [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 7/1925 z dnia 11.04.1925 roku, s. 6-7.

• Z bliska i dalsza [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 6/1927 z dnia 05.02.1927 roku, s. 4.

• Z bliska i dalsza [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 10/1927 z dnia 05.03.1927 roku, s. 4.

• Z bliska i dalsza [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 11/1927 z dnia 12.03.1927 roku, s. 5.

• Z dziejów harcerstwa śląskiego, red. W. Janota, Katowice 1985, s. 90-91.

• Z Mikołowa i okolicy [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 21/1928 z dnia 21.05.1928 roku, s. 5.

• Z Mikołowa i okolicy [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 22/1928 z dnia 02.06.1928 roku, s. 5.

• Z Mikołowa i okolicy [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 9/1930 z dnia 01.03.1930 roku, s. 7.

• Założenie Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie [w:] „Polska Zachodnia”, R. 4, nr 9/1929 z dnia 09.01.1929, s. 5.

• Związek Harcerstwa Polskiego. Zarząd Oddziału Śląskiego. Sprawozdanie za rok 1928, Katowice 1929, s. 8.

• Związek Harcerstwa Polskiego. Zarząd Oddziału Śląskiego. Sprawozdanie za rok 1931/32, Katowice 1933, s. 12.

Źródła archiwalne:

• Protokoły Koła Przyjaciół Harcerstwa w Mikołowie, rękopis, Muzeum Miejskie w Mikołowie.