Koło Skatowe w Śmiłowicach powstało w grudniu 1968 roku z inicjatywy rodowitego śmiłowicza-nina Jana Jojko, stanowiąc wówczas sekcję Ludowego Zespołu Sportowego „Zryw” Śmiłowice. Była to pierwsza oficjalnie działająca sekcja skatowa na terenie obecnego Mikołowa.
Turniej inaugurujący działalność Koła odbył się 21 grudnia 1968 roku w budynku remizy strażackiej w Śmiłowicach, a uczestniczyło w nim 12 zawodników. Zwycięzcą okazał się Gerard Mucha, który w 3-rundowych rozgrywkach zdobył łącznie aż 3357 punktów.
Już wówczas wprowadzono szereg rozwiązań, które obowiązywały również w latach następnych. Kierownikiem zawodów został Jan Jojko, przewodniczący Koła, który we współpracy m.in. z Ludwikiem Rzepiakiem czuwał nad całością spraw organizacyjnych. Funkcję sędziego głównego zawodów powierzono najstarszemu spośród uczestników, Józefowi Michalczykowi seniorowi, który pełnił ją odtąd nieprzerwanie aż do roku 1974.
W latach 1968-1981 Koło Skatowe w Śmiłowicach zorganizowało 205 turniejów w cyklu podstawowym (zwykłych, świątecznych, noworocznych i klasyfikacyjnych), 31 turniejów dodatkowych oraz dwa czwórmecze skatowe. Najczęściej, bo aż 25 razy, w rozgrywkach tych triumfował „legendarny”, znany chyba wszystkim miłośnikom skata mikołowianin Jan Gamrot (1916-2002), który wyprzedził w tej klasyfikacji Józefa Michalczyka sen. (16), Kazimierza Juraszka i Romana Michalczyka (po 14 zwycięstw).
Z uwagi na niewielkie rozmiary śmiłowickiej remizy, w roku 1981 rozgrywki ponadlokalne przeniesione zostały do Mikołowa. W ten sposób powstało Okręgowe Koło Skatowe MDK Mikołów, które uważało się za kontynuatora tradycji koła w Śmiłowicach; zachowano nawet dotychczasową numerację turniejów. W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych OKS MDK Mikołów było największą sekcją skatową w Polsce (135 członków), a mikołowscy szkaciorze wygrywali w niezliczonych turniejach i maratonach. Grał tam m.in. pierwszy skatowy Mistrz Polski – Teodor Ciwiś. W roku 1985 przewodniczący OKS MDK, Jan Jojko, wybrany został pierwszym prezesem Polskiego Związku Skatowego. W tym samym roku MDK Mikołów zmieniło nazwę na „Wiromet” (skład osobowy nie uległ wówczas zmianie).
Jan Jojko w roli organizatora turnieju skatowego (1985). Ze zbiorów autora.
Tymczasem jednak rozgrywki w Śmiłowicach po roku 1981 bynajmniej nie wygasły. I choć miały już one charakter lokalny, samo Koło Skatowe nadal funkcjonowało, nie przerywając swojej działalności nawet w okresie stanu wojennego. Do sezonu 1984/1985 prowadził je Zygmunt Hyba, po nim zaś Andrzej Gola (do 1987/1988), Andrzej Tabacki (do 1989/1990), ponownie Andrzej Gola (1990/1991) oraz Piotr Tabacki (od 1991/1992), który we współpracy z Andrzejem Golą przewodzi śmiłowickim szkaciorzom do chwili obecnej.
Do roku 1990 Koło Skatowe w Śmiłowicach pozostawało sekcją LZS „Zryw”, zaś po likwidacji klubu przeszło pod opiekę „Strażaka” Paniowy. Organizowano wówczas turnieje o Mistrzostwo Śmiłowic, które później – od sezonu 2002/2003 poczynając – zastąpiono rozgrywkami o Puchar Prezesa OSP w Śmiłowicach.
Rolę Śmiłowic i Mikołowa w procesie powstawania Polskiego Związku Skatowego doceniono już podczas I Zjazdu PZSkat, który odbył się w dniu 27 stycznia 1985 roku. W przygotowanym na tę okoliczność informatorze zapisano m.in.:
„Celem kolejnej próby – ostatecznej rozgrywki o przywrócenie „skaciorzom” należnego im miejsca w sferze sportu, kultury i tradycji regionu, było powołanie ogólnopolskiej organizacji skatowej, mającej zdolność skoordynowania działań sekcji oraz zdynamizowania ich rozwoju pod każdym względem. Źródłem tej myśli i pragnienia stała się sekcja skatowa w Mikołowie – spadkobierczyni małej sekcji skatowej w Śmiłowicach. Stąd wyszła [pierwsza udana] próba powołania Związku Skatowego”. [X]
Źródła drukowane: [SZD0019]
• 40−lecie koła skatowego w Śmiłowicach: Zaczęło się w remizie, A.A. Jojko [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 01/2009 (214), I 2009, s. 56.
• Mikołowskie i katowickie maratony skatowe w latach osiemdziesiątych, A.A. Jojko, Mikołów 2008, s. 19-21, 132.
• XXV lat Sekcji Skatowej MIFAMA Mikołów 1982-2007, S. Gryzło, Mikołów 2007, s. 1-7.
Źródła archiwalne:
• Protokoły z imprez Koła Skatowego w Śmiłowicach z lat 1968-1981. W zbiorach autora.
• Protokoły z imprez Okręgowego Koła Skatowego w Mikołowie z lat 1981-1985, tomy 1-2. W zbiorach autora.
