W przypadku Mikołowa, słowo „Kolonada” kojarzy się przede wszystkim z Wymyślanką. Tam bowiem, w miejscu obecnego kąpieliska, funkcjonował swego czasu lokal gastronomiczno-rozrywkowy, należący do miejscowego Bractwa Kurkowego i zwany popularnie Kolonadą. Można o nim przeczytać m.in. w monografii Mikołowa z 2002 roku, jak również w wydanej właśnie książce Ryszarda Szendzielarza, zatytułowanej Z dziejów Bractwa Strzeleckiego w Mikołowie.
Kolonada na mikołowskiej Wymyślance około 1930 roku. Ze zbiorów autora.
Niewielu mikołowian wie natomiast, iż gospoda zwana Kolonadą istniała również na Kamionce, i że w okresie międzywojennym była ona jednym z najpopularniejszych lokali w okolicy, odwiedzanym chętnie nie tylko przez mieszkańców Kamionki, lecz także przez licznych gości z pobliskich miejscowości, w tym z Mikołowa. Próżno jednak szukać w literaturze jakiejkolwiek wzmianki o tym obiekcie.
Budowniczym i właścicielem Kolonady na Kamionce był Piotr Miklas (1888-1967), rodem z Giszowca. Był on mężem Cecylii Miklas z d. Tabor (1895-1982), córki kamionkowskiego gospodarza i restauratora Antoniego Tabora (1862-1945), właściciela m.in. tzw. „Gospody Tabora”, mieszczącej się niegdyś w budynku przy ul. Katowickiej 91.
Na początku lat trzydziestych ubiegłego stulecia, na otrzymanym w posagu terenie, Piotr Miklas wybudował własny lokal z wyszynkiem napojów alkoholowych, który nazwał Kolonadą.
Kolonada Piotra Miklasa umiejscowiona była na szczycie wzniesienia, na którym znajduje się obecnie Szkoła Podstawowa nr 4. W początkach XX stulecia oraz w latach okupacji hitlerowskiej to malownicze wówczas wzgórze nazywane było z niemiecka „Waldhöhe”, natomiast w latach 1922-1939 używano polskiego odpowiednika tej nazwy – „Leśna Góra”. Żadna z tych nazw nie jest już obecnie używana.
Kolonada na Leśnej Górze, widok od strony obecnej ulicy Katowickiej. Lata trzydzieste XX wieku. Ze zbiorów Stefanii Janosz z d. Tabor.
Kolonada była budynkiem parterowym, murowanym, pokrytym dwuspadowym dachem, z głównym wejściem umiejscowionym z boku – od strony północnej. Po kilku latach dobudowano w tym miejscu dodatkowo rodzaj drewnianej sieni. Budynek mieścił 3 sale (1 większą i 2 mniejsze) oraz maleńkie pomieszczenia gospodarcze (ubikację, komórkę).
Do tej zasadniczej, murowanej części Kolonady dodano wnet od południa nieco niższą, drewnianą, lecz podmurowaną przybudówkę, rozmiarami odpowiadającą z grubsza samej Kolonadzie. W przybudówce mieściła się duża sala taneczna oraz ławy dla klientów. Główne wejście do przybudówki znajdowało się od tyłu, czyli od strony dzisiejszej szkoły i boiska szkolnego, choć istniało także drugie przejście, od strony murowanego budynku. W miarę upływu czasu wygląd przybudówki ewoluował; początkowo było to właściwie jedynie zadaszenie bez żadnych ścian, tworzące rodzaj „ogródka”, później jednak pojawiła się mocno przeszklona ściana od strony szosy oraz boczna ściana bez okien od południa.
Od zachodu, czyli od strony szosy, kamienna podmurówka obydwu części Kolonady (murowanej oraz drewnianej) była stosunkowo wysoka, co wiązało się z silnym spadkiem zbocza, na którym stał ten budynek. Wzniesienie to było bowiem w owych czasach nieco wyższe i bardziej strome aniżeli obecnie, i zostało ono częściowo zniwelowane dopiero w początkach lat sześćdziesiątych XX wieku, podczas przygotowań do budowy nowej szkoły. Pozostałości dawnego przebiegu zbocza zachowały się zresztą do dziś, z tyłu szkoły (boisko), szczególnie od strony sali gimnastycznej.
Teren za Kolonadą, w miejscu dzisiejszej szkoły oraz boiska szkolnego, porastały dawniej okazałe sosny, w cieniu których goście lokalu mogli odpoczywać i bawić się z dziećmi.
Z kolei u podnóża wzniesienia, przy samej szosie – tuż przed niewielkim, wyschniętym już dziś stawem – stała w okresie międzywojennym wielka reklama, na której widniały dwa znaczki w kształcie dłoni wskazujące na szczyt wzgórza – w stronę Kolonady – oraz napis:
„Wchód na Leśną Górę. Kolonada * Codziennie otwarta * Kolonada. Wyszynk napojów alkoholowych”.
W latach trzydziestych XX wieku przy reklamie Kolonady zatrzymywały się regularnie autobusy Śląskich Linii Autobusowych, kursujące od 1929 roku na trasie Mikołów-Katowice. Był to zatem pierwszy przystanek autobusowy na terenie Kamionki.
Pierwszy przystanek autobusowy na Kamionce na trasie Mikołów-Katowice, przy reklamie Kolonady. Lata trzydzieste XX wieku. Ze zbiorów Stefanii Janosz.
Kolonada, podobnie jak położona poniżej gospoda Tabora, była w okresie międzywojennym swoistym centrum działalności kulturalnej dla całej okolicznej ludności. W jej części tanecznej odbywały się, między innymi, regularnie próby amatorskiego zespołu mandolinistów, działającego pod auspicjami miejscowego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
Gospoda Miklasa działała do końca 1944 roku. Wobec nieubłaganego zbliżania się do Mikołowa wojsk radzieckich, Piotr Miklas – uważany tutaj powszechnie za zaprzysięgłego Volksdeutscha, a przez wielu oskarżany wręcz o denuncjowanie miejscowych „wrogów Rzeszy” – opuścił wraz z częścią rodziny Kamionkę, osiedlając się na terenie późniejszej Republiki Federalnej Niemiec.
Już po wojnie, w dniu 26 listopada 1945 roku, w budynku dawnej gospody ulokowane zostało nowo utworzone wówczas przedszkole na Kamionce. Przedszkole funkcjonowało tam przez szereg lat, nim przeniesiono je ostatecznie do budynku starej szkoły przy dzisiejszej ulicy Paprotek 1.
Gdy zaś w roku 1960 rozpoczęto budowę nowej szkoły-tysiąclatki, umiejscowiono ją tuż za dawną Kolonadą, wykorzystując tę ostatnią jako pomieszczenie dla robotników budowlanych oraz magazyn sprzętu. Było to jednak rozwiązanie tymczasowe: po ukończeniu budowy tysiąclatki (1963) Kolonadę ostatecznie wyburzono, odsłaniając w ten sposób fronton nowo wzniesionego gmachu szkolnego.
Źródła drukowane: [SZD0058]
• Kamionka. Monografia historyczna, A.A. Jojko, Mikołów 2006, s. 190-195, 216-223, 275-279, 308.
• Kronika Szkoły Podstawowej nr 4 w Mikołowie-Kamionce, wolumin 1 z lat 1945-1975, Archiwum SP nr 4 w Mikołowie-Kamionce.
• Miejsca, których już nie ma. Kolonada na Kamionce, A.A. Jojko [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 06/2005 (171), VI 2005, s. 20-21.
• Mikołów w XX wieku, B. Bromboszcz, R. Szendzielarz, Mikołów 2002, s. 25-27, 57.
• Obwieszczenie Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego – Wydział Skarbowy z dnia 14. Kwietnia 1932 r. L. O . IV. 39193/32 w sprawie rozmieszczenia miejsc detalicznej sprzedaży napojów o zawartości powyżej 4% alkoholu, w miastach i gminach istniejących na obszarze Województwa Śląskiego [w:] „Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego” nr 15/1932 z dnia 07.05.1932, s. 251-255.
• Z dziejów Bractwa Strzeleckiego w Mikołowie, R. Szendzielarz, Mikołów 2005, s. 34-35, 39-40.
