Jak wiadomo, jeszcze w XIII wieku gród Mikołów stanowił siedzibę książęcych kasztelanów. Tylko dwóch z nich znamy dziś z imienia: Andrzeja (wzmiankowanego w latach 1222-1234) oraz Jana (wzmiankowanego 1258-1260). O innych kasztelanach wzmianek brak.
No, może niezupełnie…
Przeglądając wydaną w 1998 roku książkę: Mikołowski Słownik Biograficzny, uważny czytelnik odnajdzie na stronie 18 krótką wprawdzie, lecz sensacyjnie brzmiącą wzmiankę:
„BARTŁOMIEJ; kasztelan mikołowski XIII w.”
A więc jednak – był trzeci kasztelan! Ale czy na pewno?
Sięgnijmy do źródeł. Wzmianka o Bartłomieju pochodzi z dokumentu wystawionego dnia 14 kwietnia 1258 roku w Raciborzu przez księcia opolskiego Władysława. Odpis oryginalnego, łacińskiego tekstu odnaleźć można m.in. w opracowaniu Schlesiches Urkundenbuch pod redakcją Winfrieda Irganga.
Pośród świadków poczynionych przez księcia darowizn na rzecz miejscowych OO. Dominikanów wymienia się tam m.in.:
„…Comite Iohanne filio Vernerii castellano de Miculow et filio sua Bartholomeo”.
Na pozór wszystko się zgadza: bez wątpienia chodzi tutaj o Mikołów (Miculow), mamy także Bartłomieja (Bartholomeo) i to w sąsiedztwie wyrazu „kasztelan” (castellano).
Jednak dokładniejsza analiza tego zdania odsłania nieco inną prawdę: Bartłomiej nie był mikołowskim kasztelanem, lecz synem kasztelana Jana. W przekładzie na język polski zdanie to brzmi:
„…Komesa Jana, syna Wernera, kasztelana mikołowskiego oraz jego syna Bartłomieja”.
W taki też sposób odczytuje tę informację sam Konstanty Prus, który – odnosząc się do wspomnianego aktu darowizny z 1258 roku – stwierdza m.in.:
„Pomiędzy świadkami jest wymieniony w tym dokumencie także hrabia Jan, syn Wernera, kasztelan mikołowski, oraz jego syn Bartłomiej. – Możliwe, że dotychczasowy kasztelan mikołowski hr. Andrzej umarł, i że syn wyżej wspomnianego kasztelana oświęcimskiego, któremu było na imię Werner, objął z polecenia księcia w zarząd kasztelanję mikołowską”.
Niestety, poczet mikołowskich kasztelanów pozostanie nadal bardzo skromny. Przynajmniej na razie…
Źródła drukowane: [SZD0063]
• Mikołowski Słownik Biograficzny, M. Sworzeń, A. Dudek, Mikołów 1998, s. 18.
• Schlesiches Urkundenbuch, Band 3, red. W. Irgang, Köln-Wien 1984.
• Tajemnica trzeciego kasztelana mikołowskiego: Bartłomiej, syn Jana, A.A. Jojko [w:] „Gazeta Mikołowska” nr 01/2008 (202), I 2008, s. 40.
• Z przeszłości Mikołowa i jego okolicy, K. Prus, Katowice-Mikołów 1932, s. 33.
Wykorzystano obraz Leszka Żegalskiego, ukazujący kasztelana Andrzeja. Ze zbiorów Urzędu Miasta Mikołowa.
