W lesie panewnickim, między Katowicami a Mikołowem, stoi — a przynojmnij stoł do niezbyt downa — zieleźny krzyż, czyli t. zw. „Boża Męka”. Stoł na miejscu, skąd odwożono do piły (tartaku) ścięte i z grubsza obrobione sosny, śwjyrki i inksze drzewa leśne.
O krzyżu tym chodzi między ludem godka, że dziś jeszcze straszy tam po nocach. O tej to „Męce Pańskiej”, u stóp kierej wyryty był rok założenia 1806, łoskludzają m.in. tako rzec:
Przed wiela lotmi jedyn myśliwiec, czyli gajowy, kochoł sie w pewnej wiejskij dziołsze. Chodził z nią przez długszy czas, aże mu sie na kóniec to kamractwo niewygodnym stało i porzucił dziołcha, aby sie zaręczyć z cerą bogatego siołdoka (gospodarza). Opuszcono bjydno dziołcha, nie mogąc przeboleć wstydu i poniżynio, odtąd wszędy za nim chodziła, nalygając, aby dane jej słowo spełnił i z nią sie ożenił.
Pszoła mu tyż doprowdy, bo był to młody i gryfny karlus. Myśliwiec, nie widząc inkszego spusobu, a chcąc sie na kóniec pozbyć natrętnej kochanki, zwabił ją kieregoś dnia do lasu, kiery w tych czasach był tu jeszce bardzo gęsty. W jakimś samotnym ustroniu nogle podniós flinta, wycylował i zastrzelił dziołcha, a potem ją na miejscu zbrodni pochowoł.
Nie mioł jednak odtąd ani jednej chwili spokoju, bo we dnie i w nocy ukazowała mu się postać niewinnie zamordowanej kochanki. Za pokuta kozoł postawić tyn krzyż, ale mimo to duch zamordowanej dotąd nie zaznoł pokoju.
Oryginalny tekst stylizowany na dialekt śląski, bez poprawek.
Przypisy:
Powyższe podanie, opublikowane w 1938 roku na łamach gazety „Siedem Groszy”, stanowiło skróconą i stylizowaną na dialekt śląski adaptację niemieckojęzycznego tekstu, zatytułowanego: Das Kreuz im Walde bei Pannewnik. Oryginalna wersja tej opowieści, autorstwa Elisabeth Grabowski, znalazła się w książce: Sagen und Märchen aus Oberschlesien, wydanej w 1922 roku. W niniejszym opracowaniu można się z nią zapoznać TUTAJ.
Źródła drukowane:
• Gawęda Tomka Buczały: Krzyż w lesie pod Panewnikami [w:] „Siedem Groszy” nr 164/1938 z dnia 16.06.1938 roku, s. 5.
